Dit artikel legt het psychologische fenomeen groepsdenken uit, dat verklaart waarom mensen de keuze van de meerderheid volgen als ze onzeker zijn, en analyseert de verschillende manieren waarop groepsdenken het individuele oordeel en gedrag beïnvloedt. Het behandelt voorbeelden van hoe het fenomeen zowel positief als negatief werkt, en hoe de invloed ervan in de moderne samenleving groeit.
Zoals het gezegde luidt: ‘volg je vrienden naar Gangnam’, en het gedrag van anderen staat in de psychologie bekend als ‘synchronisatie’. Als je niet zeker bent van het antwoord op een OX-quiz, is het volgen van de populaire keuze ook een vorm van hoeden.
De psychologie heeft twee belangrijke verklaringen voor het feit dat er sprake is van hoeden. De eerste is dat mensen geloven dat als ze volgen wat anderen doen aan iets waar ze niet zeker van zijn, ze in ieder geval niet zullen verliezen. Wanneer ze reizen en eten in een onbekend gebied, zullen reizigers vaak restaurants opzoeken die vol zitten met klanten, omdat ze ervan uitgaan dat als het druk is in een restaurant, dit betekent dat het eten goed is. Ten tweede: wanneer een groep een kracht heeft, zoals orde of normen, die haar leden stuurt, zorgt de druk van die groep voor conformiteit. Als een individu deze macht niet erkent, is de kans groot dat hij uit de groep wordt verbannen. Deze situatie zorgt ervoor dat mensen zich conformeren om te voorkomen dat ze uit de groep worden uitgesloten. Het is belangrijk op te merken dat mensen ook een standpunt zullen innemen over kwesties waarin ze niet geloven of waarvan ze denken dat ze niet juist zijn.
In sommige gevallen werken beide redenen samen. Wanneer mensen bijvoorbeeld proberen te beslissen welke kandidaat ze bij verkiezingen zullen steunen, zullen ze vaak de kandidaat kiezen die actief campagne voert op straat en de meeste aanhangers trekt. Het enthousiasme van deze supporters fungeert als informatie die anderen ertoe aanzet die kandidaat te steunen. In dit geval geldt: hoe groter de groep supporters, hoe effectiever deze is in het genereren van draagvlak. Bovendien hebben recente ontwikkelingen op sociale media het mogelijk gemaakt dat het fenomeen zich sneller en breder verspreidt. Wanneer bijvoorbeeld een groot aantal mensen dezelfde mening over een onderwerp delen of een bepaald gedrag steunen, verspreidt de informatie zich snel via sociale media en raakt meer mensen. Dit is een van de redenen waarom sympathie sterker en wijdverspreider is geworden in de moderne samenleving.
De intensiteit van het effect hangt af van de factoren die de psychologie van het individu beïnvloeden. Hoe minder informatie je hebt, hoe moeilijker het is om een oordeel te vellen, en hoe minder vertrouwen je hebt in je eigen oordeel, hoe sterker het effect. Het is ook sterker als het aantal leden in een groep groot is en de samenhang sterk is, en als de autoriteit en geloofwaardigheid van de persoon die de informatie verstrekt groot is. De unanimiteit van de groep over een kwestie heeft ook een sterke invloed op het effect, en als er ook maar één afwijkende mening is, wordt het effect dramatisch verzwakt.
Het fenomeen groepscohesie kan negatief zijn, bijvoorbeeld wanneer iemand de straat probeert over te steken en mensen ziet jaywalken, maar het kan ook positief zijn, zoals wanneer mensen bij een halte in de rij staan en op de bus wachten. Het kan individuen ook helpen betere oordelen en keuzes te maken bij gebrek aan informatie, en het kan een drijvende kracht in de samenleving zijn om de orde te handhaven. Het biedt ook een goede reden voor het begrijpen van gedragskenmerken en sociale verschijnselen, zoals mensen die drukke winkels bezoeken, van dezelfde grappen genieten en de voorkeur geven aan modieuze kleding. Het begrijpen en analyseren van dit fenomeen kan diepgaande inzichten opleveren in hoe we ons gedragen en beslissingen nemen in de samenleving. Het is niet alleen een resultaat van collectief gedrag, maar een belangrijk concept dat de complexe psychologische processen illustreert die plaatsvinden in de interactie tussen individuen en de samenleving.
