Dit artikel onderzoekt de redenen van Popper om het belang van vermoedens bij theorievorming te benadrukken en hoe zijn definitie van observatie zijn betoog beïnvloedde. Het analyseert Popper's onderscheid tussen observationele gevolgtrekking en directe observatie, en onderzoekt de implicaties van theorieontwikkeling door het samenspel van de rol van observatie en speculatie.
Volgens Popper is de ontwikkeling van een theorie een doel op zich. Hoe dichter we bij de waarheid komen als we theorieën ontwikkelen, hoe beter we de wereld begrijpen, wat ons op zijn beurt helpt bij het leven daarin. In Conjecture and Refutation benadrukt Popper vermoedens en observaties als methoden die betrokken zijn bij het proces van theorievorming. In hoofdstuk 5, ‘Return to the Pre-Socratics’, betoogt Popper dat speculatie belangrijker is dan observatie. Laten we eens kijken waarom Popper deze bewering doet en waar hij de fout ingaat.
Voordat we verder gaan, moeten we verduidelijken wat we bedoelen met observationele gevolgtrekking en observatie. Observatie is de visuele ervaring van een object, ongeacht de omvang ervan. Observationele analogieën zijn analogieën tussen iets dat moeilijk in zijn geheel waar te nemen is en een soortgelijk fenomeen dat niet het geheel van het object is. Een grootschalig object als de aarde wordt bijvoorbeeld vergeleken met het fenomeen van iets dat in water drijft. Het is duidelijk dat observationele analogieën observatie met zich meebrengen. Poppers gebruik van observationele analogieën als observaties in zijn boek is willekeurig, en als gevolg daarvan gebruikt hij het woord observatie losjes.
Popper gebruikt voorbeelden van verschillende theorieën uit het verleden om zijn punt duidelijk te maken. De theorieën van Thales en Anaximandros over de vorm en positie van de aarde en de theorieën van Thales, Anaximandros, Anaximenes, Heraclitus en Parmenides over verandering lijken Poppers bewering te ondersteunen dat theorieontwikkeling gebaseerd is op speculatie. Maar laten we de voorbeelden van Popper eens analyseren. Theorieën over de vorm en positie van de aarde zijn gericht op de grote schaal van het heelal. Theorieën over verandering zijn gebaseerd op de zoektocht naar de oorsprong van alle dingen, wat erg abstract is. Met andere woorden: ze zijn allemaal gebaseerd op iets dat geleerden niet in hun geheel kunnen waarnemen. Popper stelt dat technologische beperkingen ertoe hebben geleid dat wetenschappers theorieën hebben geformuleerd op basis van observationele analogieën in plaats van het geheel te observeren, en dat deze methode nauwkeurige theorievorming heeft belemmerd. Deze voorbeelden lijken zeker de voorkeur te geven aan speculatie boven observationele gevolgtrekkingen. Maar hoe zit het met directe observatie in tegenstelling tot observationele gevolgtrekkingen?
Een goed voorbeeld van het actieve gebruik van directe observatie bij theorievorming is de ontdekking van de cel. Cellen werden voor het eerst ontdekt door Robert Hooke in 1665, toen hij kurk of houtskool voor het eerst onder een microscoop observeerde als kleine doosachtige aggregaten en deze ‘cellen’ noemde. Natuurlijk besefte Hook later dat wat hij had ontdekt een celwand was. Maar het belangrijke punt is dat Hooke een technologisch hulpmiddel tot zijn beschikking had, de microscoop, en dat hij dat gebruikte om een theoretisch raamwerk voor de cel te creëren.
Flemings ontdekking van lysozym en penicilline illustreert ook het belang van directe observatie. Lysozyme werd bij toeval ontdekt toen Fleming zag hoe gewonde soldaten stierven aan sepsis veroorzaakt door bacteriën. Fleming merkte ook op dat blauwe schimmel zich op bacteriën vormde en deze doodde, en hij gebruikte de blauwe schimmel om penicilline te maken.
Dit zijn drie voorbeelden van hoe directe observatie een cruciale rol speelde bij de ontwikkeling van een theorie. Natuurlijk houdt het proces van theorievorming na observatie het speculeren over theorieën in die gebaseerd zijn op observaties. De ontdekking van de doosvorm en de blauwe schimmel door directe observatie speelde echter een cruciale rol bij de theorievorming. Je kunt niet beweren dat observatie minder belangrijk is dan speculatie in het proces van theorievorming. Maar waarom noemt Popper observaties onbelangrijk? Omdat hij observationele gevolgtrekkingen observaties noemt. Als gevolg hiervan kan niet worden beargumenteerd dat observaties niet belangrijker zijn dan speculaties in het proces van theorievorming. Maar Popper zegt dat observaties niet belangrijker zijn dan speculaties.
Met observatie bedoelt Popper observationele gevolgtrekkingen, niet observaties zoals we ze gewoonlijk kennen. Observationele gevolgtrekkingen hebben de beperking dat ze in de eerste plaats iets anders dan het object waarnemen. Uiteindelijk is de misvatting dat Popper de observatie onderschatte te wijten aan zijn willekeurige woordgebruik.
Als zodanig kan een overzicht van de argumenten van Popper ons begrip van het proces van theorievorming vergroten. De argumenten van Popper benadrukken een belangrijk aspect van theorieontwikkeling, dat ons helpt een dieper inzicht in de wereld te krijgen. Door de wisselwerking tussen theorie en observatie te analyseren, kunnen we een betere wetenschappelijke methodologie opbouwen. Dit is meer dan alleen academisch; het kan ook in het echte leven een handig hulpmiddel zijn. Het helpt ons bijvoorbeeld om verschillende benaderingen uit te proberen bij het oplossen van complexe problemen en om onze redenering te versterken met de gegevens die we onderweg tegenkomen. Het is een proces van voortdurend leren en verkennen, waardoor een robuuster geheel van kennis ontstaat.
