Dit artikel onderzoekt vanuit een wetenschappelijk perspectief hoe de atomen waaruit het menselijk lichaam bestaat, in de ruimte zijn gecreëerd, naar de aarde zijn gebracht en hoe ze na de dood naar de ruimte terugkeren, waarbij wordt benadrukt dat we deel uitmaken van een kosmische cyclus.
“Waar komen we vandaan en waar gaan we naartoe?” Deze vraag heeft de menselijke nieuwsgierigheid door tijd en plaats geprikkeld. Mensen hebben sinds het begin der tijden geprobeerd deze vraag te beantwoorden, en de grootste filosofen en denkers hebben plausibele antwoorden bedacht. Deze vraag gaat verder dan de vraag naar onze oorsprong en ons einde, en leidt tot een diepere verkenning van de betekenis en het doel van het bestaan. Met andere woorden: waarom zijn we hier en welke richting moet ons leven uitgaan? Het is een vraag waar mensen nog minstens één keer in hun leven over nadenken, en het is een vraag die moeilijk te beantwoorden is.
Hoe zou een wetenschapper deze vraag beantwoorden? In tegenstelling tot filosofische en religieuze discussies biedt de wetenschap ons een concreter en helderder antwoord op de vraag naar de materiële oorsprong en het lot.
Elk object dat we in het leven tegenkomen, bestaat uit atomen. Een atoom is een onvoorstelbaar klein deeltje, en er zijn meer dan 100 verschillende soorten atomen in de natuur die op verschillende manieren samenkomen om de talloze objecten in de wereld te vormen. Het zijn, om zo te zeggen, de Legoblokken van de natuur. Atomen bestaan uit een kern en elektronen die rond de kern cirkelen, en die op hun beurt bestaan uit protonen en neutronen. Het aantal protonen bepaalt het type atoom: atomen met één proton zijn waterstof, atomen met twee protonen zijn helium, enz. De verschillende soorten atomen vormen materie op verschillende manieren, waardoor de talloze wezens in het universum ontstaan. Uiteraard vormt ons lichaam hierop geen uitzondering. Het menselijk lichaam bestaat uit ongeveer 100 biljoen atomen, en verschillende atomen zoals waterstof, zuurstof, koolstof en stikstof vormen samen nog meer verschillende stoffen. Elk van deze stoffen speelt een rol in ons lichaam en houdt ons in leven.
Maar waar en wanneer kwamen de atomen waaruit ons lichaam bestaat vandaan? Om deze vraag te beantwoorden moeten we verder kijken dan de aarde. De centra van zelfverlichtende sterren zoals de zon zijn zo heet en staan zo onder druk dat twee atomen kunnen botsen, waardoor de kernen van de twee atomen samenklonteren tot één enkel groter atoom. Dit heet kernfusie. Sterren schijnen omdat de energie die vrijkomt bij kernfusie vrijkomt in de vorm van licht. Kernfusie is belangrijk in de geschiedenis van het heelal, omdat er in het begin alleen maar waterstof in ons heelal aanwezig was. Alle andere elementen zijn ontstaan door kernfusie uit waterstof, het kleinste element met slechts één proton. En de enige plaats in het universum waar kernfusie plaatsvindt, zijn de sterren. Koolstof, dat zes protonen heeft, zuurstof, dat acht heeft, en ijzer, dat 26 protonen heeft, zijn allemaal ooit in een ster ontstaan.
En deze nieuwe elementen worden door het hele universum verspreid wanneer de ster sterft en explodeert. Elk atoom op aarde (behalve waterstof) werd ooit in een ster gemaakt en vloog met de dood van de ster het zonnestelsel binnen. Vervolgens brachten ze 4.5 miljard jaar door op aarde, fietsend door de lucht, rotsen, planten en dieren, totdat ze de lichamen vormden die we vandaag hebben. De waterstof- en zuurstofatomen in je lichaam kwamen waarschijnlijk uit het water dat je een paar weken geleden dronk, en de stikstof kwam uit eiwitrijk voedsel zoals vlees en bonen. Uiteraard is ons lichaam niet het einde van deze enorme cyclus. De tonnen koolstofdioxide in je uitgeademde lucht, die je nu voortdurend uitademt, bestaan uit koolstof- en zuurstofatomen die je enige tijd geleden van buiten je lichaam hebt gehaald. Deze koolstofdioxide kan in de oceaan oplossen, of op een dag door een boom worden opgenomen en bladeren of takken vormen, waar het zijn eindeloze reis rond de aarde zal beginnen.
We hebben vaak het gevoel dat het menselijk leven eindig is, maar vanuit wetenschappelijk perspectief beseffen we dat we deel uitmaken van een cyclus die eeuwig doorgaat. Over vijf miljard jaar zal de zon niet meer schijnen. Terwijl de zon in haar laatste dagen uitdijt, zal het materiaal op aarde haar niet meer kunnen ondersteunen en zal ze in de verte weerkaatsen en zich verspreiden naar de verre uithoeken van de ruimte. De waterstof waaruit je lichaam bestaat, kan ergens in het heelal, ver weg, lang na het einde der tijden, in een ster terechtkomen en het materiaal worden voor kernfusie. Misschien zal het koolstofatoom dat je zojuist hebt uitgeademd op een dag naar een andere planeet reizen en het lichaam vormen van een levend wezen op die planeet.
Onze lichamen komen uit andere lichamen en gaan terug naar andere lichamen, en ze verschillen niet van de andere materialen waaruit het universum bestaat. De atomen waaruit mijn lichaam bestaat, zijn niet de mijne. Er zijn talloze wezens vóór mij die ze vasthielden, en talloze wezens na mij. Als je het op deze manier bekijkt, zul je beseffen dat al het leven op aarde, en zelfs het hele universum, niet van elkaar geïsoleerd is.
