Epicurus ontwikkelde een niet-deterministisch wereldbeeld om te ontsnappen aan de angst voor goddelijke tussenkomst, de onvermijdelijkheid van het universum en de angst voor de dood, en ontwikkelde een filosofie om mensen te helpen een autonoom, subjectief leven te leiden door middel van vrije wil. Zijn ideeën benadrukten een hedonistische ethiek en de waarde van vriendschap om te laten zien hoe je echt geluk kunt nastreven.
De mensen van het oude Griekenland leefden in een deterministisch wereldbeeld dat geloofde dat het universum werd bestuurd door de goden, en ze waren bang voor de goden en voor natuurrampen en hemelse verschijnselen waarvan ze dachten dat ze door de goden werden veroorzaakt. Epicurus vond het belangrijk om zijn tijdgenoten van deze valse overtuigingen te bevrijden, en om dat te doen ontwikkelde hij zijn ideeën op basis van de natuurwetenschappen om mensen te helpen geluk te bereiken.
Epicurus erkent het bestaan van God, maar gelooft dat de manier waarop God bestaat niet is zoals mensen denken dat het is, en hij pleit voor een deïstische opvatting dat God in een tussenwereld tussen universums leeft en niet tussenbeide komt in menselijke aangelegenheden. Als onsterfelijk wezen, zegt hij, bevinden de goden zich in een staat van opperste geluk, ze doen niets anders pijn, en zijn vrij van al het lijden, maar ook van zaken als woede en gunst. Epicurus beschouwt de menselijke wereld dus als niet bepaald door de goden, en het menselijk geluk als iets dat door de mens zelf als autonome wezens wordt bereikt.
De ideeën van Epicurus zijn nauw verbonden met zijn ethiek, die gebaseerd is op zijn begrip van de natuurkunde. Hij betoogde dat al het bestaan uit atomen en leegte bestaat, en dit atomistische wereldbeeld stelt hem in staat de menselijke ziel uit te leggen als een materiële en eindige entiteit. De ziel wordt samen met het lichaam geschapen en staat ermee in wisselwerking, en wanneer het lichaam gewond raakt, lijdt de ziel. Bovendien, als het lichaam sterft, sterft ook de ziel mee, en mensen worden na de dood niet door God beoordeeld. Dus terwijl ze leven, hebben mensen niets te vrezen van het idee dat er een oordeel na de dood is. Dit idee is de basis om mensen te bevrijden van alle angst voor de dood.
Epicurisch naturalisme maakt een niet-deterministisch begrip van het universum en onze wereld mogelijk. Dit blijkt duidelijk uit de uitleg van Epicurus over de beweging van atomen: hij ziet dat atomen een contingente beweging hebben die afwijkt van de wet van verticale valbeweging, onder een hoek vallen, botsen en stuiteren. Omdat het universum uit deze atomen bestaat, is het universum ook een product van toeval. Daarom is er geen goddelijke betrokkenheid in het universum en de menselijke wereld, en geen goddelijke voorzienigheid in het menselijk leven. Epicurus gebruikt dit idee als basis voor de vrije wil, waardoor mensen hun leven kunnen leiden zonder gebonden te zijn aan onvermijdelijkheid.
Vanuit deze basis ontwikkelt Epicurus een ethiek die de fundamenten van het vrije leven identificeert en leidt tot geluk, het ultieme doel van het leven. Uiteindelijk bevrijdt hij mensen van de angst voor goddelijke tussenkomst, de onvermijdelijkheid van het universum en de angst voor een hiernamaals, waardoor hij de weg vrijmaakt om hun leven autonoom en onder controle te leiden. Zijn hedonistische ethiek bood een manier om de realisatie van geluk na te streven in een staat van zielsstabiliteit.
De filosofie van Epicurus is ook gebaseerd op een helder begrip van menselijke verlangens en genoegens. Hij betoogde dat niet alle genoegens gelijk zijn, en dat we duurzame en stabiele genoegens moeten zoeken in plaats van tijdelijke en buitensporige genoegens. Epicurus geloofde dat intellectueel plezier en een moreel leven tot waar geluk leiden, en hij benadrukte dat dit het beheersen van verlangens vereist en de nadruk op het vervullen van natuurlijke en essentiële behoeften. Deze aanpak helpt mensen zichzelf te bevrijden van onnodige verlangens en hebzucht en psychologische rust en tevredenheid te vinden.
Een ander belangrijk aspect van de epicurische filosofie is de nadruk op de waarde van vriendschap. Hij geloofde dat echte vriendschap een belangrijke rol speelt in het menselijk geluk. Vriendschap werd gezien als een belangrijke factor bij het bieden van vertrouwen en steun aan elkaar, en bij het verzachten van externe bedreigingen en angst. Epicurus betoogde dat relaties met vrienden niet alleen een middel tot plezier zijn, maar een essentieel element om mensen te helpen geluk te bereiken.
Op deze manier legde Epicurus de filosofische basis voor mensen om autonome, subjectieve levens te leiden, vrij van de angst voor de goden, het universum en de dood. Zijn ideeën zijn vandaag de dag nog steeds relevant en hebben in grote mate bijgedragen aan het verbeteren van het menselijk geluk en de kwaliteit van leven.
