De convergentie van biotechnologie en stamcelonderzoek heeft een revolutie teweeggebracht in de medische technologie van de 21e eeuw en nieuwe mogelijkheden geboden voor de behandeling van hardnekkige ziekten zoals neurologische aandoeningen en spieratrofie. Maar het roept ook ethische vragen en onderzoeksonzekerheden op.
De 21e eeuw heeft een enorme sprong voorwaarts gemaakt in de medische technologie vanwege de convergentie ervan met de biotechnologie. Dit komt omdat het vermogen om ziekten op cellulair niveau te behandelen, in plaats van simpelweg door middel van een operatie, ons in staat heeft gesteld ziekten op een meer fundamentele en kleinere schaal aan te pakken. Met name de combinatie van geavanceerde biotechnologieën zoals genbewerking heeft de efficiëntie en nauwkeurigheid van de behandeling aanzienlijk verbeterd. Gene editing met behulp van CRISPR-technologie wordt bijvoorbeeld gebruikt om de mutaties te corrigeren die bepaalde ziekten veroorzaken en de oorzaak van de ziekte te elimineren, wat een radicaal andere benadering is dan traditionele therapieën. Van de vele technologieën op dit gebied is stamceltechnologie het stralende juweel op de kroon. Stamcellen zijn ongedifferentieerde cellen die het vermogen hebben zichzelf te reproduceren door zich steeds opnieuw te delen en, in de juiste omgeving, te differentiëren in de cellen waaruit de verschillende organen en weefsels bestaan waaruit het lichaam bestaat. Dit vermogen kan worden benut om slecht functionerende organen en weefsels te vervangen, waardoor nieuwe behandelmogelijkheden worden geopend voor hardnekkige ziekten zoals neurologische aandoeningen en spieratrofie die momenteel ongeneeslijk zijn. Het belang van stamcellen is zelfs benadrukt door professor Hans Scheller, een vooraanstaande Duitse stamcelonderzoeker, die ooit zei: “Stamcellen zullen een organiserende rol spelen in de industriële revolutie.
Stamcellen kunnen worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën, afhankelijk van hoe ze worden gegenereerd. Ten eerste worden embryonale stamcellen letterlijk uit embryo’s gehaald. Wanneer een bevruchte eicel, die het resultaat is van de bevruchting van een sperma en een eicel, bevruchting ondergaat, is er een periode waarin er een holle ruimte in zit die de blastocyst wordt genoemd. Tijdens het blastocyststadium bestaat het embryo uit een buitenste laag cellen en een binnenste celmassa, die later de placenta zal vormen, terwijl de binnenste cellen zich delen om een individu te vormen. Deze binnenste cellen zijn de embryonale stamcellen. Het concept van een bevruchte eicel wordt soms verward met het concept van een embryonale stamcel, aangezien de laatste een enkele cel is die het resultaat is van de bevruchting van een sperma en een eicel, terwijl de eerste een bevruchte eicel is die zich in meerdere cellen heeft verdeeld. . Embryonale stamcellen hebben het krachtige voordeel van snelle proliferatie en pluripotentie, het vermogen om zich in alle cellen en weefsels te differentiëren. Er kunnen zich echter bio-ethische problemen voordoen, afhankelijk van de vraag of u het begin van het leven als een embryo of een foetus beschouwt. Er bestaat ook een risico op afstoting van het immuunsysteem bij het injecteren van embryonale stamcellen van iemand anders.
De tweede zijn volwassen stamcellen, dit zijn ongedifferentieerde cellen die worden aangetroffen tussen cellen die zich hebben gedifferentieerd tot weefsels of organen en dat ook blijven na het bereiken van de volwassenheid. Ze zijn afkomstig van reeds gekweekte lichaamsweefsels, dus er zijn geen ethische problemen en geen afstoting, maar ze zijn in kleine hoeveelheden aanwezig, waardoor ze moeilijk te extraheren zijn en hun vermogen om zich in specifieke weefsels te differentiëren beperkt. Volwassen stamcellen die uit beenmerg zijn geoogst, kunnen bijvoorbeeld alleen worden gebruikt om bloedcellen te maken. Ondanks deze beperkingen zijn volwassen stamcellen veelbelovend gebleken bij de behandeling van een verscheidenheid aan ziekten, waaronder kanker, degeneratieve ziekten en hart- en vaatziekten, waardoor ze een belangrijke pijler van stamcelonderzoek zijn geworden. Ten slotte zijn er omgekeerd gedifferentieerde stamcellen. Deze bevinden zich nog in de onderzoeksfase, maar ze worden gemaakt door bepaalde stoffen te injecteren in reeds gegroeide lichaamscellen verkregen van volwassenen en hun differentiatie om te keren om stamcellen te creëren. Omgekeerde differentiatie omvat het gebruik van specifieke factoren om volwassen cellen terug te brengen naar hun oorspronkelijke ongedifferentieerde staat, wat het voordeel heeft dat ethische problemen worden vermeden. Deze techniek werd voor het eerst met succes geïmplementeerd door professor Shinya Yamanaka in Japan in 2007, en sindsdien hebben verschillende onderzoekers gewerkt aan de vooruitgang ervan. Momenteel worden volwassen stamcellen het meest gebruikt.
Maar zoals bij alles heeft elke medaille twee kanten. Er zijn veel problemen achter het gebruik van stamcellen en hun effectiviteit. In de eerste plaats kunnen stamcellen de menselijke waardigheid ondermijnen. In een tijd waarin de wereld er niet over uit is of het leven bij het embryo of bij de foetus begint, zou het gebruik van embryonale stamcellen onethisch kunnen zijn, omdat daarbij gebruik wordt gemaakt van een leven dat later een individu zal worden. Tegenstanders van het gebruik van stamcellen beweren dat het ene leven niet kan worden opgeofferd voor het andere. Ze wijzen op de situatie waarin de eicellen van een vrouw op de markt kunnen worden verhandeld om embryo's te oogsten. Volgens gegevens van de US Census zijn de onvruchtbaarheidscijfers aan het stijgen, een trend die van invloed zou kunnen zijn op het gemakkelijker maken van de handel in eieren. Bovendien zijn stamceltherapieën nog niet met zekerheid ontwikkeld en zou het gebruik ervan meer financiering vergen dan tot nu toe beschikbaar is geweest om ze volledig veilig te maken. Daarom beweren sommigen dat het efficiënter zou zijn om in andere technologieën dan stamcellen te investeren.
Het is echter niet allemaal slecht nieuws. Hoewel stamcelonderzoek nog geen tastbare resultaten moet opleveren, heeft het het potentieel om aanzienlijk bij te dragen aan het menselijk welzijn en zou het de sleutel kunnen zijn tot het genezen van veel patiënten. Recente studies hebben dit potentieel aangetoond. In 2016 ontwikkelden Yoonbae Kim en collega's van de Chungbuk National University bijvoorbeeld een behandeling voor verschillende hersenziekten en de ziekte van Alzheimer met behulp van neurale stamcellen die acetyltransferase tot expressie brengen, een enzymgen dat de neurotransmitter acetylcholine synthetiseert, die verantwoordelijk is voor geheugen. Deze voorbeelden laten zien dat, hoewel stamcelonderzoek nog in de kinderschoenen staat, de effecten van succes enorm kunnen zijn voor de menselijke gezondheid. Terwijl nee-zeggers wijzen op de onzekerheden en menselijke en materiële beperkingen van onderzoek, zeggen wetenschappers dat wetenschap inherent een zoektocht naar waarheid is in het licht van onzekerheid. Het is niet de houding van een wetenschapper om veelbelovend onderzoek op te geven alleen maar vanwege onzekerheid; het zou neerkomen op het opgeven van de kans om talloze mensen te genezen. Er is ook beweerd dat het controleren van stamcelonderzoek door middel van wetgeving averechts zou kunnen werken, omdat onderzoek achter de schermen illegaal zou kunnen worden gedaan.
Uiteindelijk vereist het debat over stamcelonderzoek een complex evenwicht tussen drie pijlers: wetenschappelijk onderzoek, ethische overwegingen en menselijk welzijn. Wat we in dit proces moeten onthouden is dat er gebieden zijn waar wetenschappelijke vooruitgang in strijd kan zijn met de menselijke waardigheid, maar tegelijkertijd is het voor ons een belangrijke uitdaging om ons voor te stellen welke positieve veranderingen wetenschappelijke ontdekkingen kunnen brengen in de toekomst van de mensheid. Zoals Marie Curie zei toen ze het radioactieve element radium ontdekte: “We moeten niet vergeten dat toen ze radium ontdekte, niemand dacht dat het nuttig zou zijn in ziekenhuizen. De ontdekking van radium was een staaltje pure wetenschap en laat zien dat wetenschappelijk onderzoek niet moet worden gezien in termen van het directe nut ervan. Wetenschappelijk onderzoek moet worden gedaan omwille van zichzelf, voor de schoonheid van de wetenschap, en dan is er altijd de mogelijkheid om de mensheid ten goede te komen met een wetenschappelijke ontdekking als radium.” Stamcelonderzoek zal waarschijnlijk een nog grotere impact hebben dan de ontdekking van radium: het wetenschappelijke nut ervan en het voortdurende debat over bio-ethiek en de mate waarin pure wetenschap en wetenschap als nuttig moeten worden beschouwd, zijn de redenen waarom het in de schijnwerpers staat.
