Altruïsme is gedrag dat schadelijk is voor het individu, maar de theorie van groepsselectie legt uit dat altruïstisch gedrag gunstig is voor het voortbestaan van de groep. De evolutie van altruïsme is echter nog steeds onderwerp van discussie, omdat egoïstische individuen wellicht beter af zijn.
Wat is altruïsme?
Altruïsme is een van de meest mysterieuze aspecten van de menselijke natuur, en het definiëren en verklaren ervan is lange tijd een fascinatie geweest voor filosofen, psychologen en biologen. Altruïsme kan eenvoudigweg worden gedefinieerd als handelen ten behoeve van anderen ten koste van het eigenbelang, of “iets doen om anderen ten goede te komen ten koste van het eigen zelf. Terwijl we ons echter verdiepen in de aard en oorsprong ervan, beseffen we dat de definitie verre van eenvoudig is. In de menselijke samenleving wordt altruïsme soms gezien als een morele en sociale norm, en veel culturen beschouwen het als een deugd. Maar het is nog steeds een interessant onderwerp om te onderzoeken of altruïsme echt voortkomt uit pure intenties, of dat het voortkomt uit een dieper instinct of een overlevingsstrategie.
Laten we zeggen dat je op een dag onderweg bent en toevallig een alien tegenkomt die in de problemen zit en besluit hem te helpen. De alien, nu buiten gevaar, bedankt je en vraagt je zoiets als dit.
"Heel erg bedankt, ik bewonder je altruïsme. Is jouw hele soort zo, en als je het niet erg vindt dat ik het vraag, kun je me dan vertellen wat jouw soort zo onbaatzuchtig maakt?"
Als u zich in deze situatie bevond, hoe zou u dan antwoorden? Je zou kunnen zeggen dat het komt door de morele opvoeding die je als kind hebt gekregen, of je zou kunnen zeggen dat het komt door het medeleven en het gevoel van sociale verantwoordelijkheid dat mensen van nature voelen. Maar hoe is altruïsme eigenlijk ontstaan? Helaas heeft niemand een definitief antwoord op de vraag hoe altruïsme is ontstaan. In plaats daarvan hebben wetenschappers een aantal theorieën voorgesteld, waaronder de ‘groepsselectietheorie’. Laten we eens kijken naar wat het is, hoe het het bestaan van altruïsme verklaart en hoe goed het werkt.
Waarom hebben egoïstische individuen een voordeel bij het overleven?
Voordat we ingaan op de theorie van groepsselectie, moeten we duidelijk zijn over wat altruïsme is. In de sociobiologie wordt altruïstisch gedrag gedefinieerd als ‘gedrag dat schadelijk is voor de actor, maar gunstig is voor de samenleving als geheel’. Aanvankelijk is het helpen van de alien een altruïstische daad, omdat je je tijd en energie hebt opgeofferd om de alien te helpen. Altruïstische entiteiten offeren zichzelf op om anderen ten goede te komen, terwijl egoïstische entiteiten hun eigen opoffering proberen te minimaliseren. Daarom is de strategie van de zelfzuchtige entiteit veel succesvoller wanneer altruïstische en zelfzuchtige entiteiten samen zijn, omdat de altruïstische entiteit alleen maar zal verliezen en de zelfzuchtige entiteit alleen maar zal winnen. Vroeg of laat zullen de altruïstische individuen in de groep worden uitgeroeid, en alleen de egoïstische individuen zullen overleven door middel van natuurlijke selectie. Dit proces van het vergroten van het aantal individuen met een eigenschap wanneer het voor hen voordelig is om te overleven, staat bekend als ‘individuele selectie’.
Hebben altruïstische groepen de voorkeur om te overleven?
Laten we hier nu eens over nadenken vanuit het perspectief van een groep in plaats van vanuit het perspectief van een individu. Als we altruïstisch gedrag definiëren zoals we eerder deden, is het logisch om te speculeren dat samenlevingen met meer altruïstische mensen waarschijnlijker succesvol zullen zijn dan samenlevingen met meer egoïstische mensen. Dit is wat wetenschappers de ‘groepsselectie’-hypothese noemen. Het idee is dat wanneer je een relatief altruïstische groep en een egoïstische groep hebt, de altruïstische groep op natuurlijke wijze zal worden geselecteerd omdat deze een voordeel heeft bij het overleven, en dat de egoïstische groep zal worden geruimd.
Volgens professor Jung Kyu Choi, een wereldberoemde expert op het gebied van gedragseconomie, is altruïsme een concurrentievoordeel voor samenlevingen, omdat groepen met meer altruïstische mensen een grotere kans hadden om de frequente oorlogen van het holbewonertijdperk te overleven en beter gevoed werden door samenwerking op het gebied van de jacht. en verzamelen, en waren in staat zichzelf met succes te verdedigen tegen talrijke bedreigingen tijdens de ijstijd. Zelfs in moderne samenlevingen worden samenwerking en altruïsme binnen groepen als essentieel beschouwd voor sociale stabiliteit en welvaart, en worden ze voortdurend versterkt door onderwijs- en rechtssystemen.
Zoals we hebben gezien zijn theorieën over groepsselectie en individuele selectie lijnrecht in tegenspraak met altruïsme: volgens groepsselectie zullen altruïstische groepen overleven, en volgens individuele selectie zullen alleen egoïstische individuen overleven. Maar hoe zit het met de echte wereld waarin we leven? Zoals we weten komt altruïstisch gedrag nog steeds bij veel mensen voor. Is groepsselectie dus goed en individuele selectie verkeerd, of is groepsselectie superieur aan individuele selectie?
Individuele versus collectieve selectie
Laten we aannemen dat zowel individuele selectie als groepsselectie geldige regels zijn. In dit geval is het de snelheid van het proces onder beide hypotheses die bepaalt of de evolutie altruïstischer of egoïstischer is. Om altruïstisch te kunnen evolueren door middel van collectieve selectie, moet het proces van collectieve selectie sneller verlopen dan individuele selectie, maar veel wetenschappers zijn het daar niet mee eens. In de meeste gevallen overstijgt de snelheid van individuele selectie de snelheid van groepsselectie. Bovendien is het minder waarschijnlijk dat de genen van altruïstische individuen die zichzelf opofferen voor anderen worden doorgegeven aan de volgende generatie dan die van egoïstische individuen. Het is echter nog te vroeg om de theorie van collectieve selectie op te geven. Dit komt omdat er in onze samenleving mechanismen bestaan die de effectiviteit van groepsselectie vergroten, het tempo van individuele selectie vertragen en bijgevolg altruïstische individuen beschermen. Deze mechanismen zijn uniek voor menselijke samenlevingen en bestaan in de vorm van instituties.
Algemeen wordt aangenomen dat de snelheid van individuele selectie evenredig is aan het verschil tussen de gemiddelde uitbetalingen van altruïstische en egoïstische individuen. Als er geen regulering in de samenleving is, zullen egoïstische individuen altijd meer loon kunnen ontvangen dan altruïstische individuen. Wat als we instellingen introduceren om het verschil in gemiddelde beloning te verkleinen? Laten we eens kijken naar de meest rudimentaire instituties: de herverdeling van voedsel in samenlevingen van jagers-verzamelaars. Gemeenschappelijk bezit en gelijke herverdeling van voedsel kunnen het verschil tussen de opbrengsten van altruïstische individuen (degenen die op zoek zijn naar voedsel) en egoïstische individuen (degenen die niet op zoek zijn naar voedsel) aanzienlijk verkleinen. Als het verschil in opbrengst tussen egoïstische en altruïstische strategieën niet groot is, is er minder prikkel om vast te houden aan de egoïstische strategie. Met andere woorden: de individuele keuze wordt afgeremd en de collectieve keuze wordt versterkt.
Naast deze instituties zijn er nog vele andere sociale mechanismen in de moderne samenleving. Sociaal vertrouwen en reputatie, of juridische sancties, zijn bijvoorbeeld belangrijke factoren die individuen ervan weerhouden egoïstisch te handelen en groepsbelangen voorop te stellen. Deze mechanismen zorgen ervoor dat altruïstisch gedrag gebruikelijker wordt, wat op zijn beurt de kans vergroot dat we zullen evolueren naar de coöperatieve en altruïstische samenleving die de theorie van groepsselectie benadrukt.
Is groepsselectie het enige antwoord?
Laten we teruggaan naar onze eerste buitenaardse reddingssituatie. Hoewel er geen perfect antwoord bestaat op de vraag hoe altruïsme is ontstaan, is het niet eerlijk om te zeggen dat groepsselectie goed genoeg werkt om een plausibele verklaring voor het bestaan ervan te bieden? Helaas is het niet zo eenvoudig: groepsselectie kan niet al het altruïstische gedrag op aarde verklaren – altruïsme onder verschillende soorten, en het extreme altruïsme dat wordt aangetroffen bij dieren die niet over geavanceerde instellingen zoals mensen beschikken, moet worden verklaard door een andere theorie. .
Er zijn ook veel wetenschappers die twijfelen aan het bestaan van groepsselectie, met het argument dat de eenheid van evolutie het gen is, en niet de groep of het individu. De altruïstische daden van groepen en individuen zijn vanuit het oogpunt van de genen slechts egoïstische overlevingsdaden. Sinds de publicatie van The Selfish Gene van Richard Dawkins, een boek dat deze theorie behandelt, heeft de theorie van groepsselectie aan kracht ingeboet. Het argument dat groepsselectie belangrijker was dan het genetische niveau voor de evolutie van sociaal gedrag zoals altruïsme is echter ook sterk, en het lijkt een debat dat niet snel zal eindigen.
Uiteindelijk blijft het debat over de oorsprong en de rol van altruïsme een belangrijke sleutel tot het begrijpen van onze natuur, en zolang het onopgelost blijft, zal de zoektocht naar de menselijke natuur doorgaan.
