Dit artikel bespreekt de “blauwe economie” als een mogelijke oplossing voor door klimaatverandering veroorzaakte extreme weersomstandigheden, en benadrukt hoe de wijsheid van oude beschavingen bij het benutten van de natuur een belangrijke rol kan spelen bij het oplossen van de huidige milieuproblemen.
Extreme weersomstandigheden zoals langdurige tropische nachten in de zomer en koude golven en hevige sneeuwval in de winter veranderen het mondiale ecologische ecosysteem. Als hoofdoorzaak van deze extreme temperatuurgebeurtenissen die ons leven bedreigen, wijzen deskundigen op de buitensporige uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt door overmatig energiegebruik en stellen zij verschillende maatregelen voor om het probleem op te lossen. Eén daarvan is de ‘blauwe economie’, die onlangs aandacht heeft gekregen.
De blauwe economie is niet simpelweg de ontwikkeling van milieuvriendelijke materialen of technologieën, maar een actievere aanpak die de bloedsomloop van natuurlijke ecosystemen nabootst. Als gevolg hiervan worden systemen ontwikkeld die minimale energie nodig hebben om effectief te zijn. Hoewel de ‘blauwe economie’ pas onlangs aan populariteit heeft gewonnen in Europa, worden deze systemen al heel lang gebruikt. Er zijn veel voorbeelden van hoe mensen de natuur hebben benut en er in harmonie mee hebben samengeleefd.
Van oude beschavingen tot de moderne tijd: er is altijd technologie geweest die de natuur benut. Tijdens de bouw van de piramides in Egypte werden ventilatieopeningen tussen de kamers ontworpen om de intense hitte van de zon te vermijden en om de kamertemperatuur op natuurlijke wijze te reguleren. Deze ventilatiesystemen worden vandaag de dag nog steeds als architectonische ideeën aangenomen. Het idee was om de kracht van de natuur optimaal te benutten, maar wel met respect en begrip.
In het oude Rome werd water ook naar de stad gebracht via een enorm systeem van aquaducten, oftewel aquaducten. Dit systeem maakte gebruik van het zwaartekrachtprincipe om hele steden met heel weinig energie van water te voorzien, en had een grote invloed op moderne watersystemen. Mensen hebben een lange geschiedenis in het ontwikkelen van manieren om de natuur effectief te gebruiken en niet meer hulpbronnen te verbruiken dan nodig is.
Als je naar de Iraanse stad Yazd gaat, zie je veel oude schoorstenen die geen rook uitstoten. Deze schoorstenen worden “windtorens” genoemd omdat ze worden gebruikt om huizen koel te houden of om pakhuizen met ijs te koelen. Als je de ingang van de windtoren in de richting van de wind opent, komt de koele bries van buiten het huis binnen. De warme lucht in het huis stijgt vervolgens naar boven en wordt via de uitlaat van de windtoren naar buiten afgevoerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het fenomeen convectie, dat verband houdt met het temperatuurverschil tussen de lucht binnen en buiten het gebouw. De koelere lucht van buiten houdt het huis koeler, waardoor koeling mogelijk is zonder dat er andere energie wordt verbruikt.
De 'windtoren' werd ook gebruikt als koelapparaat voor een natuurlijke koelkast aangesloten op een ondergronds aquaduct. Dit was gebaseerd op het principe dat luchtsnelheid en druk omgekeerd evenredig zijn, en dat de luchtstroom van hogere naar lagere druk gaat. De wind die de ingang van de 'windtoren' binnenkomt, versnelt terwijl hij door de smalle doorgang bij de ingang waait, waardoor er een lagedrukzone in het magazijn ontstaat. Op dezelfde manier, wanneer hete wind die vanaf de grond waait, een nauwe doorgang tegenkomt die is verbonden met een ondergrondse waterweg, versnelt de lucht en komt relatief minder onder druk te staan dan op grondniveau. Door het drukverschil wordt de lucht die het kanaal binnenkomt ontdaan van warmte wanneer deze in contact komt met het koude grondwater en wordt deze naar de lagedrukzone in het magazijn geleid. De warme lucht in het magazijn stijgt vervolgens op en wordt door convectie afgevoerd. Dit is hoe coole koelkasten al lang beschikbaar zijn in Iran.
Tegenwoordig worden we geconfronteerd met de nieuwe uitdaging van de klimaatverandering, die een complex probleem met zich meebrengt dat niet kan worden opgelost door simpelweg de methoden uit het verleden te herhalen. De filosofie en principes van een ‘blauwe economie’ die de natuur nabootst, zijn echter nog steeds geldig. Hierdoor vinden we manieren om het energieverbruik terug te dringen en toch duurzame ontwikkeling te bereiken, wat het antwoord zou kunnen zijn op de problemen waarmee we worden geconfronteerd.
In een tijd waarin we de prijs betalen voor het verstoren van het evenwicht van ecosystemen, moeten we misschien naar de wijsheid van onze voorouders kijken voor antwoorden om milieuproblemen op te lossen en te blijven groeien. Duurzame oplossingen voor onze toekomst beginnen met harmonie met de natuur, en de ‘blauwe economie’ zal een van de sleutels zijn.
